Derleme Tutanağı
Kaynak Kişi: Murat Yılmaz
Derleyen: Deniz Karakurt
Fındıcak, Sivas ilinin Yıldızeli ilçesine bağlı bir köydür. Köyde yaşayanlar Dargi (Dargwa) kökenli Dağıstan göçmenidirler. Köy halkı Dağıstan’ın Çudahar ve Sanakan bölgesinden Rus - Çerkez Harbi sonrasında göç etmişlerdir.
Derlemeci notu: Köy ahalisinden bir kişi tarafından Cudahar köyünün adam öldürme sonucu gelenek üzerine toplumdan uzaklaştırılan kişiler tarafından kurulduğu bilgisi verildi. Ancak bu bilgiyi doğrulamak mümkün olmadı. Çudahar (Cudakhar) köyünü farklı kaynaklarda buldum ve yeterli bilgiye ulaştım. Tsudakhar / Rusça: Цудахар; Dargwaca: Цӏудахъар adındaki bu köy Dağıstandaki Levaşinski bölgesinde yer almaktadır. Ancak Sanakan köyü hakkında verilen bilgiler karışık ve muğlaktır. Bazı kişiler bu ismi Cudahar köyünün diğer adı olarak ifade ederken kimileri o bölgenin adı olduğunu belirtmişlerdir, hatta bazı kişiler ise başka bir köy olduğunu söylemişlerdir. Söylenen sözcüğe benzer isimli yerleşim birimleri / köyler Dağıstan’da tespit edilmiştir. Ancak bunların kastedilen yer olduğunu doğrulamak mümkün olmamıştır. Örneğin Tabasaran bölgesinde Tsanak / Rusça: Цанак; Tabasaranca: Цӏанак köyü vardır. Buradaki Tabasaran kökenli halk Dargilerle akraba bir kavimdir. Fakat kastedilen yerin burası olup olmadığı elbetteki kuşkuludur. Bunlar aradan geçen yaklaşık 150 yıllık zaman içerisinde sözlü olarak aktarılırken birbirine karışmış, bazı kısımları unutulmuş bilgilerden, söyleniş biçimleri değişmiş sözcüklerden oluştuğu için kesin bir kanaate ulaşmak mümkün olmadı. Bütün bunları bahsi geçen Dağıstandaki bu bölgeyi iyi tanıyıp bilen, tarihine dair yeterli bilgi sahibi olan bir kişinin değerlendirmesi gerekmektedir.
Türkiye'de yaşayan en fazla nüfusa sahip Dargi (Dargwa) topluluğu bu köyde yerleşmiştir, ancak günümüzde köyden kente göç nedeniyle sayıları hızla azalmaktadır. Geçen zaman içerisinde köyde konuşulan ortak dil Türkçe olmuş, kendi dillerini unutmuşlardır. Dağıstan’da İmam Şamil’in yanında Arslan Kadı (köydeki Paşa Arslan’ın atası) öncülüğünde savaşmışlardır, Kafkasya’da köyleri ve ormanları Ruslar tarafından yakılmıştır. Savaşın son safhalarına kadar direnmişlerdir, bu nedenle diğer Kafkas kökenli köylerin sürgün tarihinden çok sonraları, savaş bittikten sonra Arslan Kadı ile birlikte Türkiye'ye göç etmişlerdir.
Derlemeci notu: Kırgızistan’da yaşayan Patimat Talkanov ve Ramazan Talkanov kardeşlerden Cudahar köyüne dair yaklaşık 7 sayfa kadar elde ettiğim bilgiler arasında şu cümlelere rastladım; “Şunu da söylemek gerekir ki, Şamil her zaman Cudaharlı'lardan ve onların reisleri Arslan Kadı'dan umutluydu. Nihayet birkaç yıl sonra İmam, sömürge sisteminin zorbalığını ve halk için bir şeyler yapma konusundaki güçsüzlüğünü görerek Türkiye'ye gitti ve orada Arslankadı adlı bir köy kurdu. İnsanlar bu köyün günümüzde de var olduğunu söylüyorlar." Bu cümlelerden anlaşıldığına göre Türkiye’de kurulan köyün ilk adı bu olmalıdır veya zaten var olan Fındıcak köyüne sonradan yerleşmişlerdir. Ya da Cudahar kökenli Kırgız kardeşlere köyün adına dair böylesi yanlış bir bilgi ulaşmıştır.
Dağıstan’daki Cudahar köyünün daha sonraki dönemlerde hatırlanan diğer en önemli lideri Kara Karayev'dir. Dağıstan’daki köy ikinci bir sürgün daha yaşamış ve ahalinin büyük bir kısmı Kırgızistan'a yerleşmiştir. Türkiye'de göç edenler ise ilk olarak İstanbul'a, oradan Yalova’ya ve son olarak Sivas'ta bugünkü yerine yerleştirilmişlerdir. Bir rivayete göre de Fındıcak köyüne daha sonra gelen muhacirler Çeçenlerle birlikte yaşadıkları için onlarla birlikte göç ettikleri söylenmektedir. Ayrıca Çeçenistan'ın İçkerya bölgesinde Çeçenlerle birlikte yaşanan Sanakan kökenli köy bulunduğu söylendi (Derlemeci notu: bu bilgi de yeterince açıklığa kavuşturulamadı. Sanakan’ın neresi olduğu belli olmasa da burada Cudakhar köyünün kastedildiği anlaşılıyor. Cudahar köylülerinden bazıları önce Çeçenistan’daki bu adı belli olmayan köye mi gitmişlerdir? Bu belli değildir. Çeçenistan’da İçkerya diye bir bölgenin varlığı pek çok kaynakta bile net değildir. Sadece geçmişte bu isimle kurulmuş bir Çeçen devleti vardır.) Köyün büyüklerinden İlyas Yılmaz'ın Çeçenceyi burada öğrendiği ve Türkiye'ye göç ettiklerinde bu dili konuşuyor olmasının nedeni de budur. Köyde Zedah olduklarını dile getirenlerin bu ismi Cudakhar köyünün Zudakh diye okunmasından aldığını da belirtmek gerekir. Düğünler mızıka ve akordeon ile Çerkez düğünü olarak yapılmaktadır. Çevredeki Çerkez köyleri içinde düğüncülere en fazla işkence (Çerkez adeti) yapan köy olarak da bilinmektedir.
Kaynak Kişi: Murat Yılmaz
Derleyen: Deniz Karakurt
© Kaynak belirtmeden paylaşılamaz, alıntı yapılamaz.
Türkiye'de Bir Dargva Köyü
- Deniz Karakurt
- Yazılar