Konu: Gümüşhane merkeze bağlı Harmancık köyünün halk takvimine dair bir derleme.

Derleyen: Deniz Karakurt 

Kaynak Kişiler: 1. Tuncay Kökçan, 2. Nejdat Ata 

 

Köyün en eski adı "Cönger" iken daha sonradan "Meri" ve en son olarak "Harmancık" adını almıştır. Gazılar ve Manıyan tepeleri arasındaki yamaçta kurulmuştur.

Köyde yılın aylarının büyük bir çoğunluğu için farklı bir adlandırma yapılır. Geçmişte daha yaygın olarak kullanılan ve bilinen bu adlandırmalar günümüzde giderek unutulmaktadır. Harmancık köyünde "Gocagarı Ayları" denilen bu isimler yörede "Eski Takvim" olarak da bilinir.

 

 1.) Zemheri Ayı - Ocak

 2.) Gücük Ayı - Şubat

 3.) Mart Ayı - Mart

 4.) Abrul Ayı - Nisan

 5.) Mayıs Ayı - Mayıs

 6.) Kiraz Ayı - Haziran

 7.) Orak Ayı - Temmuz

 8.) Ağustos Ayı - Ağustos

 9.) Ceket Ayı - Eylül

10.) Gazel Ayı - Ekim

11.) Koç Koyan Ayı - Kasım

12.) Sığır Koyan Ayı - Aralık

 

Ek bilgi / Derlemeci notu: Yörede oldukça geniş bir alanda geçerli olduğu anlaşılan bu takvimde kimi köylerde bazı farklılıklara rastlanabilmektedir. Örneğin yaklaşık 20 km uzaklıktaki Yeniköy (eski adı Ulukale) ahalisi Kasım için "Koç Ayı" derken Aralık için de "Karakış Ayı" demektedir. Önceki adlar ise yukarıda verilmiş olan listedekilerin aynısıdır.

Halkın kullandığı bu ayların gün sayısı miladi aylardakine eşittir. Miladi ayın 14. günü bu takvime göre ayın 1. günüdür. 

Ocak ayının 14. günü Zemheri aynının başıdır ve 13. günü 14. güne bağlayan gece de yılbaşıdır. Bu güne ''Galandar'' denir. (Derlemeci notu: Batı dillerindeki takvim anlamına gelen Kalender / Kalendar sözcüğünün farklı bir söylenişidir. Latince kökenli olması yüksek ihtimaldir.) İnsanlar bu günü eğlenerek geçirirler. Erkekler bu gece deve oyunu oynarlar. Delikanlılardan iki kişi eğilir. Üzerine merdiven konulur. Bunun üzerine kilim örtülür. Yapılan devenin etrafına ziller takılır. Başka bir delikanlının öncülüğünde deve ve peşine takılan topluluk hareket ederek evleri dolaşıp şu maniyi söylerler:

 

Pestilden, duttan, almadan, armuttan,

Şekerden, çaydan, külekteki yağdan,

Bulgurdan, yarmadan, gavurmadan, gıymadan,

Dahasını saymadan ver babam veeer!

 

Ev sahipleri kapıya gelen deve oyuncularına yiyecek içecek ikram ederler. Kapısına varılan ev sahibine, deveye binmek isteyip istemediği sorulur ve binmeye çabalarsa alttaki kişilerde bulunan çuvaldız kendisine batırılır. En sonunda deve oyuncuları evlerden toplamış oldukları kendilerine verilen yiyecekleri bir yerde oturup birlikte yerler. 

 

Derleyen: Deniz Karakurt 

Kaynak Kişiler: 1. Tuncay Kökçan, 2. Nejdat Ata