Bu yazı 05 Nisan 2010 tarihinde 1DunyaHaber sitesinde köşe yazısı olarak yayınlanmıştır.
Gayrımenkuller ve Getirileri
Gayrımenkul kavramının içeriğini tam olarak doldurmadan önce etimolojik (kökenbilimsel) olarak kelime anlamına bakmakta fayda olacaktır. Bir öğrenme/öğretme yöntemi olarak kavramların önce karşıtlarını incelemek ve sonra da birbirleriyle kıyaslamak bazen daha etkili olabilmektedir. Bu nedenle gayrımenkul sözcüğünün mefhum-u muhalifi (karşıt kavramı) olan Menkul kelimesi üzerinden hareket etmek anlaşılırlığı kolaylaştıracaktır.
Menkul, kelime anlamı itibariyle “taşınır” demektir ve Arapça kökenlidir. Bu bağlamda her türlü taşınabilir değerler bu kavramın kapsamında yer alacaktır. Para, kıymetli evraklar (hisse senetleri, çekler, senetler, tahviller), değerli madenler (altın, gümüş, platin…) mücevherat (elmas, yakut, zümrüt, safir vs.), menkul değerlerdir.
Gayrımenkul ise; “gayrı-” olumsuzluk ön eki ve menkul kelimesinin bileşimidir. Taşınır olmayan, veya daha doğru ve kestirme bir tabirle “taşınmaz” demektir. Gayrımenkuller ise emlak (ev, bina, inşaat…) ve arsa-arazi, tarla gibi sabit bir mekan içeren doğa parçaları veya onların üzerine kurulu yapılardır.
Gayrımenkuller üç tür değer içerirler: 1. Rayiç, 2. Rant, 3. Kira.
Şimdi bu kavramlara kısaca bakacak olursak;
* Rayiç: Gayrımenkulun satış ve piyasa değeridir.
* Rant: Taşınmazların kendi iç değerlerinden kaynaklanmayan, dışsal faktörlerin meydana getirmiş olduğu değer artışı veya ilave değerdir. Örneğin birbirinin tıpatıp aynı olan iki binadan birisinin yol üzerinde veya deniz kenarında olması nedeniyle fazladan kazanmış olduğu değer.
Bu kavramla bağlantılı olan “Şerefiye” ise birbirinin aynı olan gayrımenkullerin veya bölümlerinin ilave özellikleri nedeniyle farklı fiyatlandırmalara sahip olmasını ifade eder. Örneğin aynı sıradaki dairelerden üst kattakilerin denizi görmesi nedeniyle farklı bir fiyattan satılması…
* Kira: Gayrımenkullerin mülkiyet hakkının (sahipliğinin) değişmeden yalnızca kullanım hakkının bir başkasına devredilmesi durumudur.
