Konu: Saray köyündeki düğün gelenekleri
Derlemeci: Deniz Karakurt
Saray köyü, Eskişehir ilinin Mihalıççık ilçesine bağlıdır. Mihalıççık'a 50 km ve Ankara’nın Polatlı ilçesine 50 km uzaklıktadır. Polatlı’ya bağlı Gençali köyü ile komşu olup aralarında 9 km mesafe vardır.
Nüfusun çok büyük çoğunluğu Türkmen soylu Manavlardır.
Yakınlarda iki tane büyük saray kalıntısı vardır ve köyün adının bu nedenle verilmiş olması ihtimali vardır.
Köyde karasal iklim vardır. Kışları soğuk geçmektedir ve ayazı çok serttir. Yazları da oldukça sıcak ve kuraktır. Araziler genelde kıraçtır. Civarda ormanlık alanlar mevcuttur. Sakarya nehri köyün yaklaşık 5 km kuzeydoğusundan geçmektedir. Ancak köy sınırları içerisinde sulak arazi yoktur. Ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayalıdır. Ekilen tarım ürünleri şunlardır: Arpa, Buğday, Yulaf, Nohut, Mercimek, Kimyon, Ayçiçeği, Yonca, Soğan, Bostan ve Haşhaş.
Köyde yapılan yemekler başlıca şunlardır: Sızırma, Yuvak, Kelem Sarması, Karakavuk, Bulgur Aşı, Kakırdak, Tirit, Turp Kavurması, Cızyağ, Donmaç, Arap Aşı, Miyane, Toklubaşı, Gölle, Toyga Çorbası, Yoğurt Aşı, Habıt Aşı, Bazlama, Gözleme, Soğanlı Çörek.
Köyde iki tane büyük meydan vardır. İlki ''Yazı'' denilen yerdir; burası eskiden birçok düğün ve eğlencenin yapıldığı alandır. Diğeri ise ''Çorak Yazı'' olarak bilinir. Ayrıca eskiden ''Harman Yeri'' hasat zamanı oldukça kalabalık olurmuş. Köyde birçok çeşme ve bunar (pınar) vardır.
Mevkiler: Kamışlı, Sarıcayatak, Kaş, Belen, Karaşar, Acı Bunar, Meşelik, Dedeler, Gevilli, Akyatak, Kaşyatak, Set, Karakıl, Kepez, Bağbaşı, Kepir, Bağzün, Karaköy, İki Kuyu, Kocadoruk, Çorak, Kocakaya, Evciler, Mavrı, Batan, İbrim, Kayacık, Kavacık, Karatepe, Karanlık Dere, Şeytan Kayalıkları, Kağnı Yolu, Emeksiz, Hamam Yolu, Çamlık, Taşağıl, Kocalan, Ayının Dere, Tilkili Dere, Kesilen Kavak, Ballığın Dut, İğdecik, Akkaya, Akkayanın Dere, Ağılönü, Yelken, Çayırca, Hamur Kesilen, Gutca, Tetirce, Eşek Anırtan, Sığırcık Burun, Kozalık, Altınların Çeşme, Üç Avradlı, Dokuz Dolambaç, Çetinkaya, Gölep Kaya, Alinin Bunar, Taşlı Tepe, Acı, Kızıl Bunar, Bozburun, İnyolu, Yolkesen, Aşağı Set, Ethemin Bahçe, Karaköyün Dere, Saray Çayı, Kızıl Bunarın Doruk, Kötü Bunar.
Köyde düğünler 3 gün sürer. Düğün Cuma akşamı başlar ve Pazar günü öğleye doğru biter. Cuma akşamı kız evinde gelinin saçına kına yakılır. Kına yakılırken çeşitli maniler söylenir. Daha sonra çeşitli eğlenceler düzenlenir, oynanır. Aynı şekilde erkek evinde de eğlenilir ancak damada kına cuma günü yakılmaz. Cuma akşamı gecenin bir bölümünde erkek evine gidilir ve eğlenceye orada devam edilir, birkaç saat durulduktan sonra dönülür. Erkek evinden dönüşten sonra gelin ve arkadaşları sabaha kadar oturup eğlenirler. Cumartesi sabahı erkenden gelinin arkadaşları çeyizini evin duvarına asarlar. Köy kadınları çeyizi görmeye gelirler. Gelinin çeyizine bakmaya gelen erkek evi geline verdikleri yatak, yorgan gibi eşyaları bir traktöre yükleyip kız evine getirirler. Buna yük getirme denir. Yük getiren erkek tarafına kız evinde yemek ikram edilir. Yemekten sonra kısa bir eğlence yapılır. Kız evinde asılan çeyiz öğlene kadar askıda kalır. Öğlen vakti çeyiz gelinin arkadaşları tarafından toplanır. Çeyiz toplandıktan sonra gelinin bir arkadaşına gelinin kınalı saçını yıkamaya gidilir. Ancak daha önce gelin ve arkadaşları erkek evine odun çalmaya giderler. Odun çalma denilen bu oyunda erkek evine giden gelin ve arkadaşlarına kaynanası baklava ve et verir. Erkek evinden alınan bu baklava ve et yemeği kız evine götürülerek burada yenir. Gelinin bir arkadaşının evinde saçı yıkandıktan sonra akşama hazırlık için herkes evine gider. Cumartesi akşamı kız evinde çeşitli eğlenceler düzenlenir. Erkek evindeki kadınlardan bir grup erkek kılığına girerek kız evine gelirler burada birkaç saat eğlenirler, oynarlar. Daha sonra gelin eşikten atlatılır. Eşikten atlatmada arkadaşları gelinin koluna girerek evin eşiğine getirirler ve maniler söyleyerek evin eşiğinden 3 kere atlatırlar. Eşikten atlatmadan sonra kız evi gelinle birlikte erkek evine kına yakmaya giderler. Erkek evinde damadın eline kına yakılır. Daha sonra damadın arkadaşlarından bir grup kadın kılığına girerler ve doğaçlama bir oyun oynarlar (tiyatro benzeri). Erkek evinde damada kına yakıldıktan sonra dönülür ve eğlenceye devam edilir. Daha sonra gelin manilenir. Bunun için kız evinde oturma odasının ortasına bir yer yatağı yapılır ve gelin buraya yatırılır, gelinin yanına sözlü ya da nişanlı olan başka bir kız daha yatırılır. Daha sonra gelin ve yanındaki kıza uygun maniler söylenir. Buna “gelin manileme” (veya “gelin ninnileme”) denir. Bundan sonra gelinin el ve ayaklarına kına yakılıp dinlenmesi için yatırılır.
Derlemeci: Deniz Karakurt
