Şarkışla'ya bağlı Elmalı köyünden Topçu Üsteğmen (Mülazım-ı Evvel) Musa Kazım Bey (soyadı sonradan Sakarya) tarafından yeğeni Mehmet Sakarya beye verilmiş olan bilgiler özetle şöyledir. Babasının bizzat içinde bulunduğu cephelere dair anlattığı anılar, kızı Doç.Dr. Hadiye Küçükkaragöz tarafından amcasının oğlundan işitilerek aktarılmıştır.

1- Selman-ı Pak Meydan Muharebesi'nde İngilizleri yenen Süleyman Askerî Bey komutasındaki birliklerde bulunuyormuş. Yenilen İngiliz birliklerinin sığındıkları Kut-ül Amare'de 30.000 kayıp verdiği ve 13.500'ünün Türklerce esir alındığı Halil Paşa komutasındaki kuşatmada yer almış.

2- Hint halkını İngilizlere karşı ayaklandırmak için çıkılan Hindistan seferinde İran'dan geçerken bölgeyi işgal eden Rusları yendikleri savaşa katılmış. (18. Kolordunun çok kayıp vermesi üzerine vazgeçtiklerini, Tebriz'de iken gelen emirle Azerbaycan'ın Gence şehrine gittiklerini belirtmiştir).

3- Gence'de Nuri Paşa komutasındaki Kafkas İslam Ordusu'na katılmıştır. Yevlak, Göyçay, Aksu, Karameryem, Şamakı ve Bakü'yü ele geçirmiş olan Rus ve Ermeni kuvvetlerinden alıp Azerbaycan Türk Cumhuriyeti'nin kurulmasıyla sonuçlanan çatışmalarda, ardından Hazar Denizi kıyısınca Rus ordusunu şehir savaşlarında yenerek Mohaçkale ve Derbent'in alınıp Kafkasya'nın bağımsızlığına kavuştuğu savaşlarda yer almış.

4- Brestlitovsk Antlaşmasıyla silah bırakan Osmanlı Devleti'nin emriyle terhis olduktan sonra, komutanlarının verdiği talimatla geceleri yürüyerek, gündüzleri saklanarak Erzincan'da Kazım Karabekir komutasına girip sonradan Kurtuluş Savaşı'na katılmak üzere harekete geçmişler. Kaçak ve yeni asker toplayıp Deli lakaplı Halit Karsıalan Paşa komutasında Ardahan ve Kars'ı aldıkları muharebelerde bulunmuş.

5- Türk ordusu Kütahya / Altıntaş muharebesinde yenilip Sakarya doğusuna çekildiğinde Yunan ordusuyla Sakarya Nehri boyunca savunma savaşı için Polatlı'ya geldikleri savaşta görev almış. Zafere bir gün kala 12 Eylül'de Haymana Mangal dağında yoğunlaşan çatışmalar esnasında Çal dağında top mermisiyle yaralanmış.

Kaynak Kişi: Mehmet Sakarya (amcası Musa Kazım Sakarya'dan duydukları)
Aktaran: Doç.Dr. Hadiye Küçükkaragöz (Musa Kazım Sakarya'nın kızı)

Ek bilgi: Elmalı köyü (Şarkışla) doğumlu Musa Kazım Bey - Hatipoğlu lakaplı Hacı Mustafa Efendi'nin oğludur. Kurtuluş Savaşı'nda bir mermi yanağından girip öteki taraftan çıkmıştır (yaklaşık aynı biçimde aktaran başka bir kişi "duluk" sözcüğünü kullanmıştır - "kurşun duluğundan geçip..." / anlatan: S. Bostancı). Ayrıca kolundan da yaralanmıştır. Mustafa Kemal Paşa ile aynı cephede çok yakın bir konumda bulunmuştur. Atatürk, Cumhuriyet'in ilanından sonra Şarkışla'da konakladığında yanına çağırtarak kendisiyle görüşmüştür. Sakarya muharebesine katıldığı için soyadı Mustafa Kemal Atatürk tarafından verilmiştir. Kızı Naciye Sakarya ise paraşüt şehididir. Bana verilen fotoğraf Tebriz'de iken çekilmiş. Mehmet Sakarya doğrulayıcı özet bir bilgiyi bana ayrıca tekrar vermiştir. Ayrıca Kazım Sakarya'nın oğlu Atakan Sakarya'dan da bilgi alınmıştır. (Not: Sivas merkezde Cami-i Kebir mahallesinden olduğu öne sürülen ve aynı ad-soyada sahip olduğu iddia edilen kişi ile isim benzerliği dışında hiçbir ilgisi yoktur.)


Derleme / Arşiv: Öğr.Gör. Deniz Karakurt