Yer: Bozkurt Köyü – Şarkışla / Sivas
Derleyen: Deniz Karakurt

Bozkurt köyü ahalisinin Osmanlı-Rus harbi sonrasında yöreye ilk geldikleri dönemlerde mısır unu çok sevilir ve tüketilirmiş. Ekmeklerini hatta helvalarını mısır unuyla yaparlarmış. Helva için mısır ununu tereyağında kavurduktan sonra üzerine şerbet dökerlermiş. Ancak Şarkışla buğday yöresi olduğu için bu alışkanlıklar zamanla giderek azalmış. Çeçen mutfağının geleneksel olarak en çok bilinen yemeği Gılnış’dır (kimi zaman farklı yörelerde Gınnış veya Gırnış olarak da söylenir). “Komşunun ambarında un varsa; Gılnış’sız kalmazsın,” diyor Şeyda Kökçek. Artık sadece Çeçenler arasında değil tüm Şarkışla hatta Sivas yöresinde yeterince bilinen bir yemek olduğu için tarifini almaya gerek duymadım. Ancak diğerlerinin nasıl yapıldıklarını kısaca aktardım. Çeçençe’de yemek adlarının sonundaki “-iş/-uş” eki varsa o yemeğin unla yapıldığı anlaşılmaktadır.

Bozkurt köyündeki bazı geleneksel Çeçen yemekleri şunlardır: Törmuguş (Ağuzlu Mantı), Mijirğış (Mısır Ekmeği), Garzınış (Erişte), Şurtohin Çorp (Sütlü Çorba)

Kaynak Kişi: Birol Bayam

TÖRMUGUŞ: Bir tür sütlü, yumurtalı sucuk mantısıdır. Avuz sütü, yumurta, baharat ve sucuk hamurun içine doldurulur. İçi katılaşır. Törmig sözcüğü torba anlamı taşırmış.

Malzemeler: Ağuz - yeni buzağılayan ineğin ilk sütü (1 litre), Un (1,5 kg), Nane, Kırmızıbiber, Sucuk, Karabiber, Su (yeteri kadar), Tuz (yeteri kadar)

Not: Eğer ağuz sütü bulunamazsa 1 litre süte 15 yumurta katılarak da yapılabilir.

Yapılışı: İnce doğranmış sucuk, karabiber, nane, kırmızıbiber katılarak yağda kavrulup ağuz sütüne karıştırılarak iç hazırlanır. Un ve tuz suya katılarak ortalama hamur kıvamından biraz daha sert hale gelene kadar yoğrulur. Yumaklar ayrılıp oklava ile açılır. Yuvarlak olarak (çaydanlık kapağıyla) kesilerek parçalara ayrılır. Bu parçalar bir uçları açık bırakılarak diğer taraflardan bükülerek kapatılır. Ağuz sütü 1 veya 2 kaşık dolusu hamurların içine ilave edilerek ağızları da kapatılır. (Hamurların ağızları iyi kapatılmazsa daha sonra tencerede açılarak dağılabilirler.) Tencerede Kaynayan suya atılarak yaklaşık olarak 10 dakika haşlanır. Hızlı davranabilmek için bu yemeğin birkaç kişiyle birlikte yapılması gereklidir ya da tek başına yapan kişi el çabukluğuna güvenmelidir. Yoksa hamurlar kuruyacağı için, süt hamurun içine doldurulamayıp ağzı kapatılamaz.

MİJİRĞIŞ (Mısır Ekmeği): Mijirğış denilen mısır ekmeği aslında oldukça sevilirmiş. Ancak günümüzde hazır somun ekmek tüketimi nedeniyle bu alışkanlık neredeyse yitmek üzere.

Malzemeler: Mısır unu (1 kg), Su (aldığı kadar), Tuz (yeteri kadar), İç yağı (250 gr)

Yapılışı: İç yağı küçük topaklar halinde ezilir ve mısır ununa katılır. Üzerine kaynar su dökülerek ortalama kıvama gelene kadar karıştırılıp yoğrulur. Avuç içi dolusu hamur alınarak elle düzeltilir ve kızgın sac üzerinde pişirilir.

Not: Tepsinin tabanını yağlayıp hamuru tepsiye koyarak yayıp düzleştirdikten sonra fırında pişirilmesine ise Sisgıl Mahtöhin adı veriliyormuş.

ŞURTOHİN ÇORP (Sütlü Çorba): Sütlü bulgur çorbasıdır. Yapımı kolay ve hızlıdır.

Malzemeler: Bulgur (1 SB), Süt (10 SB), Tuz (yeteri kadar), Su (3 SB)

Yapılışı: Tencerede kaynayan suyun içine bulgur ve tuz katılır. Bulgur kaynadıktan sonra da süt ilave eklenerek 5 dakika daha pişirilir.

GARZINIŞ (Erişte): Hamurdan elde edilen parçalara Garznış veya Garznaş denilmekte.

Malzemeler: Buğday unu (1 kg), Tuz (yeteri kadar), Su (3 SB), Süt (1 SB), Yumurta (2 adet)

Yapılışı: Buğday unu su ile karıştırılarak hamur haline getirilir. Tuz eklenir. Yufka açılır. Uzun şeritler hainde ya da kare şeklinde kesildikten sonra suda haşlanır. Üzerine süt dökülür. Ayrı bir kapta haşlanmış katı yumurtalar küçük parçalar halinde kesilerek üzerine eklenir. İstenirse suyu azaltılarak sarımsaklı yoğurt da dökülebilir. Değişik soslarla da yenilebilmektedir. Ayrıca benzer biçimde ama oklavaya sarılarak yapılıp küçük parçalar halinde kesilen Veynih Garzınış denen bir türü daha vardır.

Kaynak Kişi: Birol Bayam (Bozkurt köyü)
Derleyen: Deniz Karakurt