Başta köyler olmak üzere yerleşim yerlerinin özellikle eski adları hakkında etimolojik açıdan yeterli bilgi bulabilmek kimi zaman çok zor olmaktadır. Değiştirilerek koyulan yeni adlarda ise tahmin yürütebilmek genellikle daha kolaydır. Çünkü köyü tanıtıcı dışsal bir özellik esas alınmaktadır. Yine de aslında bu yeni isimlerin bile neden verildiğine dair açıklayıcı bilgiler bulunabilir düzeyde mevcut olmamaktadır. Eski yer adlarında ise neden koyulduklarını anlayabilmek çok daha zordur. Bu bağlamda bu konuda önemli bir eksiklik bulunduğunu söylemek yanlış olmayacaktır. Bunun en önemli nedeni ise derleme çalışması yapanların yer adlarının kökenlerinin belirlenmesi ve kayıt alınması yönünde bir çaba göstermeyişleridir. Yani hem sahada başka derlemeler yapılırken hazır gelmişken köyün adına dair hafızalarda kalan tarihsel geçmişine dair bilgilerin veya hikayelerin hatta gerçeküstü motiflerle süslenmiş efsanelerin öğrenilmesi gerçekleştirilmemiş hem de daha sonradan masa başında etimolojik çözümlemelerin yapılması önemsenmemiştir. Bunlar da yeniden yapılamayacak araştırmalarda bu fırsatın kaçmasına neden olmuştur. Oysaki herhangi bir derlemeci gitmiş olduğu bir ilçede veya köyde, o yerleşim yerinin adının tarihini ve hikayesini öğrenmeye çalışarak kayıt altına aldığı takdirde sadece bu bile yeterli olacaktı ve bambaşka bir alanda yeterli veri birikimi sağlanmış olacaktı yapılan derlemelere ek olarak. Ama maalesef ki günümüzde bu imkan ve fırsat neredeyse bütünüyle yitirilmiştir. Çünkü özellikle de köyden kente göç nedeniyle kuşaklar arası kopuş gerçekleşmiş, sözlü anlatım geleneğine dair bilgi birikimin aktarılması durma noktasına gelmiştir. Ayrıca teknolojik araçların kullanımı da sözel iletişime dayalı kültür döngüsünü bitirecek düzeyde hasar vermiştir. Bunların sonucunda bu olumsuz etkenler bu öykülerin unutulması sonucunu doğurmuştur.
Yeri gelişken değinilmesi gereken bir konuda şudur. Değiştirilen köy adları ile ilgili yanlış bir algı vardır. Hepsi devlet eliyle değiştiriliyor diye düşünülmektedir Bu her zaman için doğru değil, hele de günümüzde neredeyse hiç geçerli değildir. Geçmişte hangi bölgelerde neden ve ne kadar devlet tarafından değiştirildiği ayrı bir araştırma konusudur ve bu yönde incelemeler yapan kişiler vardır. Ancak günümüzde ise mesela ilginç olan sebeplerden birisi modaya uyma anlayışı üzerine kuruludur. Benzetme yapacak olursak tıpkı yeni doğan çocuklara verilen isimlerde olduğu gibi bu konuda da modaya uyulmaktadır. İç Anadolu bölgesinde edindiğim izlenim bu yöndedir. "Bu nasıl isim böyle?" gibi bir düşünce ile köy halkı kendi beğenmeyip, dilekçeyle imza toplamaktadırlar. Yüzlerce örnek vardır bu konuda. Tabir caizse daha süslü sözcüklerle değiştirmek istemektedirler köylerinin isimlerini. Bunda ne kadar haklıdırlar o da çok ayrı bir tartışmanın konusudur. Söz uzar...
Şarkışla ve yakın çevresindeki ilçelere bağlı bazı köylerin adlarına dair yazmış olduğum bir inceleme mevcuttur. Yaptığım araştırmalar sonucunda yalnızca mantıklı sonuçlar elde edilmiş olanlara yer verilmiştir.
PDF olarak okumak ve indirmek için:
