Derleme Tutanağı

- Sorulara istediğiniz uzunlukta cevap verebilirsiniz. Bilmediklerinize “bilmiyorum” diyebilirsiniz veya yanıtlamak istemediğiniz olursa “yanıtlamak istemiyorum” diyebilirsiniz.
- Adınızın ve/veya soyadınızın baş harfe kısaltılarak gizlenmesini istiyorsanız belirtebilirsiniz.
- Verilen bilgiler Öğr.Gör. Deniz Karakurt’un kişisel kayıtları arasında yer alacaktır. Kendisi tarafından yayınlanabilecek, talep edilmesi halinde veya atıf yoluyla başka kişiler tarafından da akademik çalışmalarda veri olarak kullanılabilecektir.

Görüşülen Kişi: Bilhan Akkaya
Derleme Konusu: Hatay bölgesinde dünyaya yeniden geliş inanışı

Soru: İnanışı bildiğiniz kadarıyla açıklayabilir misiniz?

Yanıt: Hatay yöresindeki inanışa göre; ailenin ölmüş üyelerinden biri bazen aile bireylerinden birinin rüyasına girer. Bu rüyada “Size geldim artık temelli kalacağım” gibi bir ifade kullanırsa; ailede o dönem hamile olan bir kadın varsa ölünün ruhunun yeni doğacak çocuğun bedenine girdiği düşünülür. Doğan çocuk da o ailenin büyüğü olarak saygı görür.

Geçmişte bir gece annem dedemi görmüş rüyasında ve dedem bize temelli geldiğini ve kalıcı olduğunu söylemiş. Annem o zaman hamileydi.

Geçen ay (17 Mart 2024 tarihinde) ise babamı kaybettim. Annem onu gömerken “İnşallah bizden daha iyi bir aileye gider” dedi. Hatay’ın bazı bölgelerinde, özellikle eski nesillerde bu inanç yaygın. Olay elbette bilimsel bir durum değil, bence çok daha eski inançların süregelen etkilerinden biri.

Tamamlayıcı sorular ve yanıtları:

1. Bahsettiğiniz inanışlar sadece sizin ailenizden mi vardı? Yoksa teyze, hala, dayı, amca gibi yakın akrabalarınızda veya komşular gibi yakın çevrenizde de bulunuyor muydu?

Bu inanç sadece çekirdek ailem veya geniş ailem ile sınırlı değil. Hatay yöresindeki Arap Alevi veya diğer bir değişle Nusayri kesimin hepsinde yaygındır.

2. Günümüzde de bu inanışların devam ettiğini gözlemliyor musunuz, yoksa tamamen kaybolmuş durumda mı?

Bu inanış şehirlerde gittikçe azalmakta fakat köylerde devam etmektedir. Benim bildiğim bir örnek olarak Halamgil köyde yaşamaya devam etmekteler ve bu inanışlar onların arasında varlığını sürdürüyor.

3. Yeni kuşaklar arasında bu inanç azalıyor mu yoksa varlığını aynı düzeyde devam ettiriyor mu?

Yeni nesillerde azalmaktadır, yaşlı kesimde yaygındır. Yeni nesil bu konuda komple inançlarını kaybetmeye başlamıştır.

4. Bu inanışlar herhangi etnik veya dinsel bir gruba mı aitti yoksa Hatay'ın genelinde rastlanabilen bir durum muydu? Ya da Hatay'ın sadece herhangi bir bölgesinde ya da ilçesinde mi vardı?

Bu inanç sistemi Nusayriler’de vardır. Bu inanışın kökenini Arap veya Türk diye ayıramayız. Çok daha eski inançlar ile bağlantılı ve ilgili bence.

5. Ailenizde veya yakın çevrenizde kendilerinden önceki kuşaklara dair bu tür hikayeler veya rivayetler mevcut mu?

Çekirdek ailemde hatırlanan, anlatılan olaylar yoktur, geniş ailemde de yoktur fakat köylerimizde vardır. Sinanlı, Aknehir, Yeşilyazı bildiklerim. Hepsi Nusayri köyü.

6. Günlük hayatta etkileri oluyor mu? Mesela yeniden dünyaya geldiğine inanılan bir kişiye özel ilgi, sevgi, saygı göstermek gibi…

Günlük hayata bir etkisi benim ve ailem için yoktur.

7. Bu inançların geleneksel dinsel düşüncelerle (Müslümanlık olur Hristiyanlık olur) çatıştığı veya bunlara çevreden tepki verildiği gibi durumlar gördünüz mü?

Özellikle Nusayri kesimde yoğun bir inançtır. Adana, Hatay, Mersin yöresinde Nusayri nüfusta görünmektedir. Nusayri inancı, şaman etkiler içeren bir inançtır. Bana kalırsa bu inanış İslamiyetin çok içinde değildir ve yeniden doğuş inancı bu sebeple bizde yaygındır. Hatay hoşgörü ve kardeşlik coğrafyasıdır, herhangi olumsuz bir durum benim bildiğim olmamıştır.

8. Başkaca ilave etmek istediğiniz bir husus var mı?
Başka aklıma gelen herhangi bir şey yoktur.

Kaynak Kişi: Bilhan Akkaya
Eğitim: Mustafa Kemal Üniversitesi, Dış Ticaret Bölümü mezunu (2 yıllık Meslek Yüksekokulu).
Memleketi: Hatay (Kendisi 21 yaşına kadar Hatay'da kalmış.)
Mesleği: Kitapçı / Sahaf (Antalya’da)

Derlemeci: Öğr.Gör. Deniz Karakurt
Tarih: 24/04/2024

Not: Elimde birkaç tane örnek olay derlemesi vardır. Onları da yayınlamayı düşünüyorum.